Του Σταύρου Κολιού

Φυσικού, Δρ. Δορυφορικής Μετεωρολογίας-Κλιματολογίας

 

Ο όρος “φυσική καταστροφή” αποτελεί ουσιαστικά απόρροια της εκδήλωσης ακραίων φυσικών φαινόμενων που πλήττουν σημαντικά το φυσικό περιβάλλον και τις κοινωνίες προκαλώντας συχνά οικονομικές και ανθρώπινες απώλειες και ζημίες σε υποδομές και ιδιωτικές περιουσίες.

Βέβαια, είναι απαραίτητο να τονισθεί ότι η σχέση τους είναι αμφίδρομη. Άναρχες και απότομες χωρικές αλλαγές σε αστικούς ιστούς, πληθυσμιακές μεταβολές (και κυρίως η συσσώρευση σε παράκτιες περιοχές), εκτεταμένες αλλαγές στις καλλιεργήσιμες εκτάσεις αλλά και μεταβολές στους τύπους εδαφών που προκαλούνται ύστερα από μεγάλες πυρκαγιές και εξορύξεις ορυκτών πόρων έχει διαπιστωθεί ότι μπορούν να επηρεάσουν σε αξιοσημείωτο βαθμό το μικροκλίμα μίας περιοχής αποτελώντας συχνά ευνοϊκούς παράγοντες εκδήλωσης ακραίων καιρικών καταστάσεων.

Τι γίνεται όμως με την κλιματική κατάσταση στην Άρτα;Για τη διερεύνηση της κλιματικής κατάστασης αξιοποιήθηκαν δεδομένα δυο βασικών μετεωρολογικών παραμέτρων (θερμοκρασίας και βροχόπτωσης)για την περίοδο 1980-2010. Τα συγκεκριμένα δεδομένα  παρασχέθηκαν από την Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία (Ε.Μ.Υ) και διαχειρίζονται από το Εργαστήριο Γνώσης και Ευφυούς Πληροφορικής (http://www.kic.teiep.gr/) του τμήματος Μηχανικών πληροφορικής Τ.Ε  στο Τ.Ε.Ι Ηπείρου.

Καταρχήν αναφορικά με τις μέγιστες τιμές ημερήσιας θερμοκρασίας, η μελέτη της σχετικής χρονοσειράς έδειξε ότι υπάρχει μια ανοδική πορεία της ετήσιας θερμοκρασίας με μέσο ρυθμό αύξησης 0.13 οC ανά έτος. Αυτό σημαίνει ότι κατά τη διάρκεια της περιόδου 1980-2010 η μέση ετήσια θερμοκρασία αυξήθηκε μεταξύ 2 ως 3 οC (λαμβάνοντας υπόψη τις επιμέρους διακυμάνσεις), τιμή η οποία θεωρείται σημαντικά υψηλή σε κλιματική βάση. Παρατηρήθηκε επίσης αύξηση στις μέσες μηνιαίες τιμές θερμοκρασίας η οποία είναι στατιστικά σημαντική ιδιαίτερα κατά την καλοκαιρινή περίοδο. 

Εξετάστηκε ακόμη κάτι πολύ ενδιαφέρον. Οι ακραίες τιμές θερμοκρασίας που καταγράφονται στην πόλη. Ορίζοντας ως ακραία οποιαδήποτε τιμή μεγαλύτερη από 36 οC, παρατηρείται μια σημαντική αύξηση της συχνότητας εμφάνισης τέτοιων τιμών με το πέρασμα των χρόνων, γεγονός που αναδεικνύει την αυξητική τάση εκδήλωσης υψηλών τιμών θερμοκρασίας στην πόλη (Εικόνα 1). Στον αντίποδα (Εικόνα 2), υπάρχει μια πτωτική τάση στην συχνότητα εμφάνισης ακραίων χαμηλών θερμοκρασιών (τιμές χαμηλότερες από -3 οC). 

 

 

Εικόνα 1. Αριθμός περιπτώσεων με ημερήσια θερμοκρασία υψηλότερη από 36 οC.

Εικόνα 2. Αριθμός περιπτώσεων με ημερήσια θερμοκρασία χαμηλότερη από -3 οC.

 

Για την βροχόπτωση, η ανάλυση των σχετικών δεδομένων ανέδειξε μια σημαντικά αυξητική τάση των ετήσιων υψών βροχόπτωσης. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι στην Εικόνα 3α, μετά το έτος 2000, καταγράφεται μια έντονη αύξηση του συνολικού ετήσιου ύψους βροχόπτωσης με τιμές που υπερβαίνουν τα 1500mm. Αναφορικά με τα ύψη βροχόπτωσης σε μηνιαία κλίμακα, στην Εικόνα 3βφαίνεται ότι οι πιο βροχεροί μήνες είναι ο Νοέμβριος και ο Δεκέμβριος.  

Αναφορικά με την ακραία βροχόπτωση, οποιαδήποτε τιμή υψηλότερη από 44 mmημερησίως θεωρήθηκε ως ακραία. Παρόλο που η τιμή αυτή είναι στατιστικά υψηλή, παρατηρείται μια αύξηση στη συχνότητα εμφάνισης τόσο ακραίων τιμών και μάλιστα  πολύ σημαντική (Εικόνα 3γ).

Συμπερασματικά λοιπόν, η κλιματική κατάσταση στην Άρτα την περίοδο 1980-2010 έχει αλλάξει και μάλιστα σημαντικά. Εξίσου ενδιαφέρον αλλά παράλληλα ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι παρατηρείται σημαντική αύξηση στην συχνότητα εμφάνισης ακραία υψηλών ημερησίων τιμών θερμοκρασίας αλλά και υψών βροχόπτωσης. 

 

 

(α)(β)(γ)

Εικόνα 3. (α)Μέση ετήσια βροχόπτωση (β) Μέση μηνιαία βροχόπτωση  (γ) Αριθμός περιπτώσεων με ημερήσια βροχόπτωση υψηλότερη από 44 mm.

 

Μήπως λοιπόν είναι καιρός, τόσο σαν άτομα αλλά και σαν οργανωμένη κοινωνία να είμαστε προετοιμασμένοι ακόμη καλύτερα για την αντιμετώπιση ακραίων καιρικών καταστάσεων; Νομίζω ότι οφείλουμε να προστατεύσουμε το φυσικόμας περιβάλλον, τον ευπαθή πρωτογενή τομέα παραγωγής, τιςυποδομές και τα μοναδικά μνημεία πολιτιστικής μας κληρονομίας αξιώνοντας κατά αυτόν τον τρόπο ένα βιώσιμο μέλλον, ευνοϊκότερες προοπτικές ανάπτυξης και εν τέλει καλύτερη ποιότητα ζωής.