ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΣ ΑΡΤΑΣ -

Του Αντώνη Κολιάτσου

Με τις αποφάσεις της διάσκεψης του Λιβάνου(20-27 Μαίου 1944) και της συμφωνίας  της Καζέρτας που την ακολούθησε(26 Σεπτεμβρίου 1944),  συμφωνήθηκε από όλα τα μέρη: φιλοκυβερνητικές δυνάμεις,  προπολεμικά κόμματα, «ΕΑΜ-ΕΛΛΑΣ», ΕΔΕΣ,  ΠΕΕΑ (Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης ή άλλως κυβέρνησης του βουνού), η, μετά την αποχώρηση των Γερμανών από την Αθήνα, επάνοδος  της υπό τον Γεώργιο Παπανδρέου κυβερνήσεως «Εθνικής Ενότητας», στην οποία συμμετείχαν υπουργοί από τα ανωτέρω μέρη, μεταξύ των οποίων του ΚΚΕ και του συνεργαζόμενου μαζί του σοσιαλιστικού κόμματος του Αλ. Σβώλου.

Με τις ίδιες συμφωνίες αναγνωρίστηκε ως στρατιωτικός Αρχηγός όλων των Ανταρτικών ομάδων, ο υποδειχθείς από το Στρατηγείο Μέσης Ανατολής   Βρετανός στρατηγός Ρόναλντ Σκόμπυ, ενώ  η προαναφερθείσα επάνοδος της κυβερνήσεως στην Αθήνα  προβλέπονταν θα γινόταν  ταυτόχρονα με την αποβίβαση των βρετανικών δυνάμεων που την συνόδευαν και θα τελούσε υπό την προστασία τους. Στη μεγάλη  ιστορική απορία: «γιατί ο πανίσχυρος ΕΛΑΣ ,στις 12 Οκτωβρίου 1944 που αποχώρησαν οι Γερμανοί από την Αθήνα, δεν προχώρησε στην κατάληψή της, πριν προλάβουν οι Άγγλοι να ενισχύσουν  τις εκεί στρατοπεδευμένες δυνάμεις  του Σκόμπυ, που κατά την βρετανική δικαιολογία είχαν έρθει για να προωθήσουν την επισιτιστική βοήθεια(σ.σ, τρόφιμα, φάρμακα κ.ά) στον άγρια υποφέροντα Αθηναϊκό λαό», υπάρχουν περισσότερες της μιας απαντήσεις.  Εν τούτοις από μια βαθύτερη και περισσότερο εμπεριστατωμένη μελέτη της πλούσιας ιστοριογραφίας εκείνης της περιόδου, προκύπτει  ότι η εκδοχή: «της μη  κατάληψης των Αθηνών από τις δυνάμεις του πανίσχυρου ΕΛΑΣ» έγινε καθ’ υπόδειξη της Μόσχας», είναι η επικρατέστερη. Και ότι ασφαλώς επρόκειτο για την διακριτική ντιρεκτίβα του ΚΚΣΕ, που διαβιβάστηκε δια του Ρώσου συνταγματάρχη Ποπώφ, ο οποίος από την Άνοιξη του 1944 αποτελούσε τον σύνδεσμο του ΚΚΣΕ , με το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ.

 

Η εκμυστήρευση του Αλ. Σβώλου και η

«διαβεβαίωση» του Ι. Ζέβγου στον Πέτρο Γαρουφαλιά

«…γιατί ο Στάλιν, τρεις μέρες αφότου είχε υπογράψει με τον Τσώρτσιλ τη συμφωνία ης Μόσχας (9 Οκτωβρίου 1944), [που μεταξύ των άλλων προέβλεπε: να αποσυρθούν τα βουλγαρικά στρατεύματα από τη Μακεδονία και τη Θράκη μέχρι τα τέλη Οκτωβρίου και να ισχύσει  η γνωστή   «συμφωνία των ποσοστών και. η οποία καθόριζε τις γνωστές σφαίρες επιρροής στα Βαλκάνια[ Ελλάδα: Αγγλία( 90)-Ρωσία(10%), [ Ρουμανία: Αγγλία(10%)  Ρωσία(90%)], [Βουλγαρία: Αγγλία(25%), Ρωσία(75%)] κ.λ.π],  δεν μπορούσε να την παραβιάσει , δίνοντας το πράσινο φως στον ΕΛΑΣ. να καταλάβει την Αθήνα…».

Η παραπάνω εκμυστήρευση  του Αλ. Σβώλου στον αείμνηστο Πέτρο Γαρουφαλιά, στενό προσωπικό αλλά όχι και πολιτικό του φίλο(αμφότεροι ήταν Υπουργοί στην υπό τον Γεώργιο Παπανδρέου κυβέρνηση «Εθνικής Ενότητας», που προσωρινά είχε έδρα το χωριό Κάβα Ντέϊ Τιρρένι, κοντά στη Νεάπολη της Ιταλίας), έγινε στις 27 Σεπτεμβρίου 1944, κατά τη διάρκεια δείπνου που παρέθεσε ο Μ. Πορφυρογένης, Υπουργός του ΕΑΜ στην εν λόγω κυβέρνηση, με συνδαιτυμόνες εκτός των προαναφερθέντων: τους Ι. Ζέβγο, Θεμ. Τσάτσο, τον στρατηγό Παυσανία Κατσώτα, και τον Γ. Καρτάλη, είναι μια βαρύνουσα μαρτυρία που αν μη τι άλλο επιβεβαιώνει την παραπάνω υποστηριζόμενη εκδοχή(σ.σ, ο Στάλιν τήρησε τα συμφωνηθέντα με τον Τσώσρτσιλ).

Σημειωτέον ότι ο Πέτρος Γαρουφαλιάς (σ.σ,  λόγω των στενών δεσμών φιλίας και αμοιβαίας εμπιστοσύνης που είχε  με τον Γεώργιο Παπανδρέου, όπως και με ηγετικές προσωπικότητες του ΕΑΜ-ΚΚΕ, συχνά  αναλάμβανε διαμεσολαβητικές προσπάθειες ,όταν ανέκυπταν διαφωνίες μεταξύ των κομμουνιστών Υπουργών και του πρωθυπουργού, για την εξομάλυνσή τους), στην ανωτέρω συνάντηση(σ.σ, πραγματοποιήθηκε την παραμονή της μετάβασης  στην Αθήνα του 3-μελούς κυβερνητικού κλιμακίου(Ι. Ζέβγος, Θεμ. Τσάτσος και Παυσ Κατσώτας) και είχε ως αντικείμενο την λήψη μέτρων για την αναίμακτη επιστροφή και εγκατάσταση της κυβέρνησης στην ελληνική πρωτεύουσα), παρέστη. ως προσωπικός απεσταλμένος του πρωθυπουργού Γεωρ. Παπανδρέου. Και είναι ιστορική  η διαβεβαίωση  του  Ι. Ζέβγου,  ηγετικού στελέχους του «ΕΑΜ-ΚΚΕ»  προς τον Αρτινό πολιτικό, με τον οποίο επίσης διατηρούσε στενή προσωπική φιλία,  σε εκείνο το δείπνο, όταν, απαντώντας στην ευχή  για καλή επιτυχία, του είπε: «…αγαπητέ Πέτρο, όπως δήλωσα στον Γεωρ. Παπανδρέου,  επαναλαμβάνω πως αν χυθεί και μια σταγόνα αίμα, εγώ θα αυτοκτονήσω…».

Αλλά αν οι προαναφερθείσες μαρτυρίες  όπως και εκείνες των ιστορικών κομμουνιστικών στελεχών, τελικά επιβεβαιώνουν ότι ο Στάλιν, ευθύς με την αποχώρηση των Γερμανών(12 Οκτωβρίου 1944),δεν έδωσε το πράσινο φως στον ΕΛΛΑΣ  για την κατάληψη των Αθηνών, γιατί δεν ήθελε να  «σπάσει» τη νωπή συμφωνία της Μόσχας(9ης Οκτωβρίου 1944) με τον Τσώρτσιλ, εν τούτοις δεν μπορεί να ειπωθεί ότι ο ίδιος, αργότερα, δεν ήθελε την επικράτηση του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ στη μάχη των Αθηνών, χωρίς βέβαια ποτέ να την προβάλλει επισήμως. Πραγματικά, το γεγονός ότι κατά τις 33 ημέρες που διήρκεσαν οι συγκρούσεις μεταξύ των αντιμαχομένων, στα «Δεκεμβριανά», στις εφημερίδες Ισβέστια και Πράβδα(επίσημα δημοσιογραφικά όργανα του ΚΚΣΕ), ουδεμία επίκριση υπήρξε κατά της βρετανικής επέμβασης  στην Αθήνα. Σε αντίθεση με τη σφοδρή αντίδραση του Αμερικανικού τύπου και γενικότερα της κοινής γνώμης και συνακόλουθα της βρετανικής(σ.σ, στη βρετανική βουλή έγινε χαμός εναντίον του Τσώρτσιλ), αποδεικνύει ότι ο Στάλιν,  και εδώ δεν ήθελε να  του δοθεί η μομφή του «διασπαστή» της επίμαχης συμφωνίας  με τον Τσώρτσιλ.

 

Η συμφωνία «Τσώρτσιλ-Χίτλερ» στη Λισσαβόνα 

Εβδομήντα χρόνια μετά την αποφράδα εκείνη 4η Δεκεμβρίου 1944,  δύο φοβερά ντοκουμέντα, που έγιναν γνωστά αρκετά αργότερα, αναμφίβολα φωτίζουν το σκοτεινό παρασκήνιο που προηγήθηκε της εμφύλιας σύγκρουσης εκείνον τον αιματόβρεχτο Δεκέμβριο. Ειδικότερα, το Λονδίνο, διαβλέποντας την ήττα της Γερμανίας και στην εμμονή του να κρατήσει, πάση θυσία, την μεταπολεμική Ελλάδα υπό την επιρροή του, δεν δίστασε να έρθει σε  μυστική συμφωνία ακόμη και με το Βερολίνο  . Πράγματι ο δαιμόνιος Βρετανός πρωθυπουργός Ουίνστων  Τσώρτσιλ ενεργώντας για την επιτυχία του προαναφερθέντος στόχου[ σ.σ, η μεταπολεμική Ελλάδα πάση θυσία να τεθεί υπό την Αγγλική(δυτική) επιρροή], από το 1943 σχεδίαζε την  εξουδετέρωσή του πανίσχυρου ΕΛΑΣ, μεθοδεύοντας την τελική σύγκρουση μαζί του. Για τον σκοπό αυτό, έθεσε σε προτεραιότητα  την, μετά την αποχώρηση των Γερμανών,  «κατοχή» των Αθηνών, η οποία θα επιτυγχάνονταν με την αποτροπή της κατάληψής της από τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ , και παράλληλα την αναίμακτη παράδοση  της Θεσσαλονίκης από τους αποχωρούντες Ναζί.

Έτσι  τον Αύγουστο του 1944, ύστερα από «Αγγλο-Γερμανικές» διαβουλεύσεις σε πολύ υψηλό  επίπεδο, τελικά υπογράφεται στη Λισσαβόνα η μυστική συμφωνία «Τσώρτσιλ-Χίτλερ»(1), η μοναδική στον κόσμο, που προέβλεπε την  ανενόχλητη από τους Άγγλους  αποχώρηση των Γερμανών από την Ελλάδα. Με την ανωτέρω  συμφωνία ο Τσώρτσιλ, εν όψει της προσχεδιασμένης  σύγκρουσης με τον ΕΛΑΣ, διασφάλιζε:  αφ’ ενός μεν το «ετοιμοπόλεμο» των 5000 περίπου Άγγλων στρατιωτών του Σκόμπυ, οι οποίοι δεν θα αναλώνονταν σε επιχειρήσεις εναντίον  των αποχωρούντων από την Αθήνα  Γερμανικών στρατευμάτων και αφ’ ετέρου την ουδετερότητα της Ρωσίας του Στάλιν, που την υπαγόρευε η ακολουθούσα συμφωνία της Μόσχας, των «Τσώρτσιλ-Στάλιν». Παράλληλα, με την ανενόχλητη  αποχώρηση των  Γερμανών από τη Θεσσαλονίκη, πετύχαινε και την ειρηνική παράδοση της πόλης στους Άγγλους. Ίσως έτσι εξηγείται η εντολή στα βρετανικά στρατεύματα να μην εμπλέκονται σε επιχειρήσεις με τους αποχωρούντες από την Ελλάδα Γερμανούς, παρά μόνο όταν οι τελευταίοι προέβαιναν σε εκτελέσεις ελλήνων,  πυρπολήσεις ιδιοκτησιών κ.ά 

 

Ο Τσώρτσιλ ζητάει την αποστολή

τούρκων στρατιωτών στην Αθήνα

Όμως ο πανούργος βρετανός πρωθυπουργός δεν σταματάει εδώ…Αντίθετα, επιδιώκοντας να ενισχύσει τις δυνάμεις του έναντι του πανίσχυρου ΕΛΑΣ, και των λαϊκών οργανώσεων του ΕΑΜ, τον Δεκέμβριο του 1944  υπέβαλλε αίτημα προς την Άγκυρα(2), για την αποστολή  στρατιωτικής δύναμης στην Αθήνα, η οποία θα λειτουργούσε επικουρικά ως αστυνομική. Συγκεκριμένα ο Τσώρτσιλ  ζήτησε  από την παραδοσιακά Αγγλόφιλη Τουρκία την αποστολή δύναμης κατοχής στην Αθήνα, με αντάλλαγμα  την παραχώρηση στη γείτονα, δύο νήσων του Αιγαίου, ευθύς μετά την αποχώρηση των Γερμανών από το ελληνικό Αρχιπέλαγος. Μάλιστα κατά το παραπάνω Αγγλικό σχέδιο  οι Τούρκοι στρατιώτες, που θα συγκροτούσαν την τουρκική αποστολή, θα εμφανίζονταν ως αστυνομική δύναμη που  θα συνεργάζονταν με τα εκεί Αγγλικά στρατεύματα και τις φιλοκυβερνητικές δυνάμεις, προκειμένου να… συνεισφέρει στην επιβολή της τάξης στην ταραγμένη ελληνική πρωτεύουσα

(1)→ βλ. συνέντευξη του Άλμπερτ Σπέερ(υπουργός πολεμικής και βιομηχανικής παραγωγής του Χίτλερ) στον δημοσιογράφο Βάσο Μαθιόπουλο(εφημ. «βήμα» 1976)

(2) → βλ. την με αρ. πρωτ. 209/15 Δεκεμβρίου 1944, απόρρητο έγγραφο του Σουηδού πρέσβυ Μούτιγκ, προ το υπουργείο εξωτερικών της χώρας του

 

email: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

 

 

 

 

 

• < Προηγούμενο
• Επόμενο >